𝗛𝗔𝗡𝗚𝗜̇ 𝗜̇𝗦̧𝗟𝗘𝗥𝗗𝗘 𝗖̧𝗔𝗟𝗜𝗦̧𝗜𝗥𝗦𝗔𝗡𝗜𝗭 𝗘𝗠𝗘𝗞𝗟𝗜̇ 𝗢𝗟𝗔𝗠𝗔𝗭𝗦𝗜𝗡𝗜𝗭 bir diğer ifadeyle 𝗦𝗜̇𝗚𝗢𝗥𝗧𝗔𝗟𝗜 𝗦𝗔𝗬𝗜𝗟𝗠𝗔𝗭𝗦𝗜𝗡𝗜𝗭.
• Eşinizin işyerinde çalışırsanız sigortalı olur musunuz?
• Konut içinde yapılan işlerde çalışıyorsanız sigortalı olur musunuz?
• Askerlik süresi içerisinde adınıza sigorta ödenirse sayılır mı?
• Kayyum olarak atanırsanız sigortalı sayılır mısınız?
Bu yazımızda tüm bu soruların cevabını bulabileceksiniz.
Konumuza geçmeden önce yazımıza şu şekilde bir not düşmekte fayda olduğunu düşünüyoruz. “Tüm yazılarımızda elimizden geldiği kadar teknik terimlerden uzak ve anlaşılabilir ifadelerle konuları anlatmaya çalıştığımızın bilinmesi önem arz etmektedir.”
𝟭- 𝗘𝗦̧𝗜̇𝗡𝗜̇𝗭𝗜̇𝗡 𝗜̇𝗦̧𝗬𝗘𝗥𝗜̇𝗡𝗗𝗘 𝗖̧𝗔𝗟𝗜𝗬𝗢𝗥𝗦𝗔𝗡𝗜𝗭
Eşinizin işyerinde ücret alarak çalışırsanız ve ücretleriniz işyeri kayıt ve belgelerinde usulüne uygun bir şekilde intikal ettirilse sigortalı sayılırsınız.
Ancak herhangi bir ücret almadan eşinizin işyerinde ben çalışıyorum derseniz sigortalı sayılmazsınız.
Sosyal güvenlik kanununda işverenin işyerinde çalışan çocukları, ana, baba ve kardeşleri için herhangi bir istisna hükmü yer almadığından, işverenin hısımları hizmet akdine dayanarak çalıştıkları takdirde sigortalı sayılırlar.
Bununla beraber işverenin 18 yaşını bitirmiş veya 18 yaşından evvel evlendiğinden reşit sayılmış çocukları hizmet akdi mevcut ise sigortalı sayılırlar.
𝟮- 𝗞𝗢𝗡𝗨𝗧 𝗜̇𝗖̧𝗜̇𝗡𝗗𝗘 𝗬𝗔𝗣𝗜𝗟𝗔𝗡 𝗜̇𝗦̧𝗟𝗘𝗥𝗗𝗘 𝗖̧𝗔𝗟𝗜𝗦̧𝗜𝗬𝗢𝗥𝗦𝗔𝗡𝗜𝗭
Aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dahil) olan hısımlar arasında ve aralarına dışarıdan başka kimse katılmayarak bir konut içinde yapılan işlerde çalışanlar sigortalı sayılmazlar.
Şimdi akrabalık bağlarına yer verelim.
Akrabalık iki türlüdür. Bir kan bağı olan akrabalarımız, ikincisi ise evlilik yoluyla sonradan edindiğimiz akrabalardır.
Kan bağı olan akrabalarımız; birinci derece: anne baba çocuklar ve evlatlık. İkinci derece: dedeler nineler kardeşler ve torunlar. Üçüncü derece: amca hala dayı teyze yiyenler parantez içinde kardeşlerimizin çocukları)
Evlenme ile meydana gelen hısımlıktır; Birinci derece: kayınana kayın baba. İkinci derece: eşin kardeşleri, eşin dede ve ninesi. Üçüncü derece: eşin yeğenleri, eşinin dayısı, eşinin halası, eşinin amcası.
Bu bilgiden sonra konumuza kaldığımız yerden devam edelim.
Aynı konut içinde yaşayan ve müştereken bir işi yapanlar arasındaki hısımlık derecesi, üçüncü dereceden sonraki bir derece hısımlığı ise bunların veya hiç hısımlık münasebeti bulunmayanların çalıştıkları tespit edildiği taktirde, bu durumda konut, bir işyeri niteliği kazanmış olacağından, bu konut içinde yapılan işlerde çalışanlar sigortalı sayılırlar
𝟯- 𝗘𝗩 𝗛𝗜̇𝗭𝗠𝗘𝗧𝗟𝗘𝗥𝗜̇𝗡𝗗𝗘 𝗖̧𝗔𝗟𝗜𝗦̧𝗜𝗬𝗢𝗥𝗦𝗔𝗡𝗜𝗭.
Ev içinde görülen bulaşık, çamaşır yıkama, çocuk bakımı, ev temizliği, yemek pişirme, ütü gibi işlerde hizmet akdine tabi, aylık ücret karşılığında ve sürekli olarak çalışan hizmetçi, uşak, ahçı ve mürebbiye gibi çalışanlardansanız sigortalı sayılırsınız.
Bu işlerde sürekli olarak çalışmakla birlikte ücret almayanlarla, bir aydan az çalışanlar, günübirlik veya haftanın yahut ayın belirli günlerinde evlere gelerek temizlik, bulaşık ve ev hizmeti gören kimselerdenseniz sigortalı sayılmazsınız.
Kısaca, ev hizmetlerinde çalışanlardan ücretle ve sürekli olarak çalışanlar sigortalı sayılır, ücretsiz ve süreksiz çalışanlar sigortalı sayılmazlar.
𝟰- 𝗔𝗦𝗞𝗘𝗥𝗟𝗜̇𝗞 𝗛𝗜̇𝗭𝗠𝗘𝗧𝗜̇𝗡𝗜̇ 𝗬𝗔𝗣𝗧𝗜𝗚̆𝗜𝗡𝗜𝗭 𝗦𝗨̈𝗥𝗘𝗗𝗘,
Fiili askerlik hizmeti silah altına alınmakla başlayıp terhis tarihinde sona ermekte, kamu hizmeti olan askerlik görevini fiili olarak yapmakta olanlar bu görevleri nedeniyle sigortalı sayılmazlar.
Ancak; askerlik hizmetinden sayılan izin, hava değişimi, istirahat süreleri, birliğe sevk tarihi ile birliğe katılış tarihi arasında geçen süre veya erken terhis mahiyetinde izinli sayılan süreler ile askerlik hizmetinden sayılmayan sürelerde SSK kapsamında çalışılması durumunda, bu sürelere ilişkin belge sunulması ve bildirilen hizmetlerin fiili çalışmaya dayanmadığına dair aksine bir tespitin bulunmaması halinde, bu sürelerde bildirilmiş olan hizmetler geçerli sayılacaktır.
SSK kapsamındaki sigortalılığın başladığı tarihte fiili olarak askerlik hizmetini yapmakta olanların, askerlik hizmetini yaptığı dönemde sigortalılığının bildirildiği işyerindeki SSK kapsamındaki çalışmalarının terhis tarihinden sonra da devam ettiğinin anlaşılması halinde, fiili olarak askerlik yaptığı dönemdeki hizmetleri iptal edilecek, terhis tarihinden sonra geçen hizmetler ise geçerli sayılacaktır.
𝟱-𝗧𝗔𝗧𝗕𝗜̇𝗞𝗜̇ 𝗠𝗔𝗛𝗜̇𝗬𝗘𝗧𝗧𝗘 𝗬𝗔𝗣𝗜𝗠 𝗩𝗘 𝗨̈𝗥𝗘𝗧𝗜̇𝗠 𝗜̇𝗦̧𝗟𝗘𝗥𝗜̇𝗡𝗗𝗘 𝗖̧𝗔𝗟𝗜𝗦̧𝗔𝗡 𝗢̈𝗚̆𝗥𝗘𝗡𝗖𝗜̇𝗟𝗘𝗥𝗗𝗘𝗡𝗦𝗘𝗡𝗜̇𝗭,
Resmi meslek ve sanat okulları ile yetkili resmi makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbiki mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler, sigortalı sayılmazdı.
6764 sayılı Kanunla, “resmi meslek ve sanat okulları ile yetkili resmi makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve” ibaresi kaldırıldığından 9/12/2016 tarihinden itibaren sadece yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbiki mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler sigortalı sayılmazlar.
𝟲- 𝗜̇𝗦̧𝗘 𝗔𝗟𝗜𝗦̧𝗧𝗜𝗥𝗜𝗟𝗠𝗔𝗞𝗧𝗔 𝗢𝗟𝗔𝗡 𝗛𝗔𝗦𝗧𝗔 𝗩𝗘 𝗠𝗔𝗟𝗨𝗟𝗟𝗘𝗥,
Sağlık müesseselerinde işe alıştırılmakta olan hasta veya maluller sigortalı sayılmazlar.
Rehabilitasyon merkezlerinde veya benzeri kuruluşlarda, hastalık veya kaza geçirenlere işe alıştırılmaları maksadıyla üretimle ilgili çalışmalar yaptırılması ve buna karşılık kendilerine ücret ödenmesi söz konusu olmakla beraber bu durumda hizmet akdi mevcut olmadığından rehabilite edilenler sigortalı sayılmayacaklardır.
𝟳- 𝗧𝗔𝗥𝗜𝗠 𝗩𝗘 𝗢𝗥𝗠𝗔𝗡 𝗜̇𝗦̧𝗟𝗘𝗥𝗜̇𝗡𝗗𝗘 𝗖̧𝗔𝗟𝗜𝗦̧𝗔𝗡𝗟𝗔𝗥
Tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar sigortalı sayılmazlar.
𝟴- 𝗞𝗔𝗠𝗨 𝗜̇𝗗𝗔𝗥𝗘𝗟𝗘𝗥𝗜̇𝗡𝗜̇𝗡 𝗗𝗜𝗦̧ 𝗧𝗘𝗠𝗦𝗜̇𝗟𝗖𝗜̇𝗟𝗜̇𝗞𝗟𝗘𝗥𝗜̇𝗡𝗗𝗘 𝗖̧𝗔𝗟𝗜𝗦̧𝗔𝗡𝗟𝗔𝗥,
Kamu idarelerinin dış temsilciliklerinde istihdam edilen ve temsilciliğin bulunduğu ülkede sürekli ikamet izni veya bu devletin vatandaşlığını da haiz bulunan Türk uyruklu sözleşmeli personelden, bulunduğu ülkenin sosyal güvenlik kurumunda sigortalı olduğunu belgeleyenler ile kamu idarelerinin dış temsilciliklerinde istihdam edilen sözleşmeli personelin uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri çerçevesinde ve temsilciliğin bulunduğu ülkenin ilgili mevzuatının zorunlu kıldığı hallerde, işverenleri tarafından bulunulan ülkede sosyal sigorta kapsamında sigortalı yapılanlar sigortalı sayılmazlar.
𝟵-𝗚𝗘𝗡𝗖̧𝗟𝗜̇𝗞 𝗩𝗘 𝗦𝗣𝗢𝗥 𝗙𝗔𝗔𝗟𝗜̇𝗬𝗘𝗧𝗟𝗘𝗥𝗜̇𝗡𝗗𝗘 𝗚𝗢̈𝗥𝗘𝗩𝗟𝗘𝗡𝗗𝗜̇𝗥𝗜̇𝗟𝗘𝗡𝗟𝗘𝗥,
Ülkemizde sporun ve spor dallarının geliştirilmesi, yaygınlaştırılması gençlik ve spor bakanlığına bağlı spor genel müdürlüğü aracılığı ile yürütülmekte olup tüm spor faaliyetleri bu teşkilatın merkez ve taşra birimleri aracılığıyla yapılamadığından gençlik ve spor kulüpleri, üniversiteler, kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılarak faaliyetlerin büyük bölümü kendi teşkilatı dışında fahri olarak görevlendirilen kişiler aracılığıyla sürdürülmektedir.
Gençlik hizmetleri ve spor il müdürlükleri spor faaliyetlerinde görevlendirilen bu kişilere “gençlik ve spor hizmetleri uygulamasında görevlendirileceklere ödenecek ücretlerle ilgili esaslar” dahilinde ücret ödenmekte, görevlendirilen kişiler bu işleri asli görevlerinden ayrı olarak yürütmekte ve günde en fazla 2 saat, haftada en fazla 8 saat olmak üzere ayda 40 saat çalışılabilmektedirler.
12/7/2012 tarihinden itibaren gençlik ve spor bakanlığı, spor genel müdürlüğü, Türkiye Futbol Federasyonu, bağımsız spor federasyonları tarafından yapılan her türlü gençlik ve spor faaliyetleri ile bu faaliyetlerle ilgili kamp, eğitim ve hazırlık çalışmalarında süreklilik arz etmeyecek şekilde görevlendirilenler hobi amaçlı bu çalışmalarından dolayı sigortalı sayılmazlar.
𝟭𝟬- 𝗞𝗔𝗬𝗬𝗨𝗠 𝗢𝗟𝗔𝗥𝗔𝗞 𝗔𝗧𝗔𝗡𝗔𝗡𝗟𝗔𝗥
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 426, 429, 430 ve 431 inci maddelerinde kayyumluğu gerektiren haller düzenlenmiştir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 133 üncü maddesi ile mahkemeler suçun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmekte olduğu hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olması halinde soruşturma ve kovuşturma sürecinde şirket işlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak kayyum atayabilmekte olup, kayyum tayinine ilişkin karar ticaret sicili gazetesinde ve diğer uygun vasıtalarla ilan olunmakta, mahkemenin kayyım hakkında takdir etmiş bulunduğu ücret şirket bütçesinden karşılanmaktadır. Ancak, soruşturma veya kovuşturma konusu suçtan dolayı kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararının verilmesi halinde, ücret olarak şirket bütçesinden ödenen paranın tamamı, kanuni faiziyle birlikte devlet hazinesinden karşılanmaktadır.
Söz konusu hüküm nedeniyle, kayyumlar işveren adına ve hesabına işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimseler olduğundan ve bu göreve mahkeme yoluyla atandıkları için kayyımla işveren arasında hizmet akdi ilişkisi oluşmadığından kayyım olarak görevlendirildikleri yerlerden dolayı kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır.
Şirkete ortaklığından dolayı kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olup aynı zamanda ortağı olduğu şirkete kayyum olarak atananların sigortalılığı (4/b) kapsamında devam edecektir.
Kayyumluk görevi; kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) veya (b) bendi kapsamında devam eden sigortalılık durumu ile kayyum atandıktan sonra kanun kapsamında sigortalılık niteliği taşınması hallerini etkilemeyecektir.
SGK Bakanlık Müşaviri
